Novello: de aftrap van een nieuw seizoen

De jaarlijkse olijvenpluk draait op volle toeren. Veel mensen stellen zich een idyllisch tafereel voor, maar in werkelijkheid is het keihard werken. Steile ladders gaan tegen de bomen en dan begint het ritmische werk: tak voor tak rissen, met de hand, een harkje of elektrische trilstok. Dag in dag uit. En geen tijd te verliezen, want eenmaal van de boom moet een olijf binnen acht uur de pers in.

Limited edition

Voor deze speciale fles plukte familie Veá een deel van hun Arbequina’s al in september, ruim vóór de reguliere pluk. De olijven zijn dan nog jong en groen, en zo ook de olie. Juicy stuff. Maar liefst tien tot 12 kilo is goed voor één fles, vertelde Gerard ons toen we op bezoek waren deze zomer. Daardoor is ‘ie nog voller van smaak, bomvol polyfenolen en heeft ‘ie een extra lage zuurgraad. Olijfolie op zijn best dus eigenlijk. Je ziet, ruikt en proeft dan ook wilde en rauwe tonen. Iets troebel in het glas, grassig in de neus, die kenmerkende peperige afdronk en flink sappig. Een feestelijke seizoensopener. Dit jaar hebben we een kleine 200 flessen. Mocht je in de buurt zijn: kom vooral even binnenwandelen om te proeven. Of bestel hier een fles, wacht te niet te lang.

Wat houdt het in, early harvest?

In Italië noemen ze het novello, in Frankrijk spreken ze van première récolte en de Catalanen zeggen raig, dat ‘straal’ of ‘vloed’ betekent. Het is de eerste olie van het seizoen, jong geoogst en ongefilterd. Olijfolie in haar puurste vorm zou je kunnen zeggen.

Het olijfresidu dat nog in de fles zweeft, maakt een novello groener, kruidiger en levendiger. Alsof je een olijf uitknijpt boven je bord. Niet bedoeld om maanden in een keukenkastje te staan, maar om nu van te genieten. Want binnen een paar maanden verliest ze haar bravoure, zoals wijn zonder kurk of bloemen die te lang in de vaas hebben gestaan. Een novello gooi je dan ook niet in de koekenpan. Anders dan ‘reguliere’ extra vierge olijfolie is een early harvest niet geschikt om te verhitten, je zult zien dat het residu super snel verbrandt. Koud van genieten dus, en het liefst gewoon zo, met een stuk brood.

Momentopname

Elke fles nieuwe oogst is als een snapshot van een jaar werk, geduld en veerkracht. Een seizoen waarin boer en boom te maken krijgt met grote tegenstellingen. In de winter daalt de temperatuur in de olijfgaarden van familie Veá in Lleida tot –5 à –7 °C. De zomers daarentegen zijn fel en droog. De stenige grond houdt nauwelijks vocht vast, waardoor de bomen diep moeten wortelen om te overleven. De afgelopen jaren heeft de regio het zwaar gehad. De aanhoudende droogte en gebrek aan regen in de groeimaanden drukten de opbrengst. Vorig seizoen zakte de productie in Catalonië naar zo’n 15.000 ton, ruim de helft minder dan het jaar ervoor.

Voorzichtig optimisme

Na drie droge jaren kijken Gerard en Catalaanse olijfboeren in de omgeving met voorzichtig optimisme vooruit. Seizoen 2025/2026 lijkt een bescheiden hersteljaar. De productie stijgt licht, maar blijft onder het historisch gemiddelde. Voor Veá betekent dat opnieuw balanceren tussen hoop en realiteit, tussen de grillen van het klimaat en het streven naar kwaliteit.

P.S. De komende weken druppelt er nog meer nieuwe oogst extra vierge olijfolie binnen. Zo zijn we een samenwerking gestart met Anècdota Rural, een single origin project van de Catalaanse Carla Gili en haar vader Jordi (daarover later meer), en ook is alle nieuwe oogst van Marina Colonna weer onderweg naar Amsterdam.